روش های اجرای نمای آجر خشک، پاسخی نوین به نیاز امروز معماری برای تلفیق زیبایی، دوام و تکنولوژی در نماسازی ساختمان‌ها هستند. آجر از جمله مصالح سنتی و پرکاربرد در معماری ایران است که در طی قرون متمادی جایگاه خود را در طراحی و ساخت بناها حفظ کرده است. استفاده از آجر به‌عنوان پوشش نما، ضمن ایجاد جلوه‌ای زیبا و اصیل، دوام و استحکام بالایی را نیز فراهم می‌سازد. در گذشته اجرای نمای آجری به روش تر و با استفاده از ملات سیمانی صورت می‌گرفت. این روش، علاوه بر ایجاد بار مردهٔ قابل‌توجه بر سازه، با مشکلاتی از جمله ترک‌خوردگی، ریزش، دشواری در نگهداری و نیاز به تعمیرات مداوم همراه بود.
با پیشرفت فناوری‌های نوین در حوزهٔ معماری و مصالح ساختمانی، امروزه استفاده از سیستم‌های نمای خشک به‌ویژه نمای خشک آجری، به‌عنوان جایگزینی ایمن، زیبا و بادوام برای روش‌های سنتی مطرح شده است. در این مقاله، با معرفی نمای خشک آجری، اجزای تشکیل‌دهنده، مزایا، انواع سیستم‌های اجرایی و مراحل اجرای آن آشنا خواهیم شد.
نمای خشک آجری سیستمی پیشرفته در اجرای نما است که در آن آجر بدون استفاده از ملات یا چسب، توسط یراق‌آلات فلزی به زیرسازی نگهدارنده متصل می‌شود. این سیستم به‌صورت مکانیکی طراحی شده و عملکردی خودایستا دارد؛ به‌طوری که بار ناشی از وزن آجرها مستقیماً به زیرسازی فلزی و از آنجا به اسکلت اصلی ساختمان منتقل می‌شود.
این روش امکان تهویهٔ پشت نما، جلوگیری از ایجاد رطوبت، افزایش دوام نما و سهولت در تعویض قطعات را فراهم می‌سازد. همچنین استفاده از این سیستم موجب افزایش سرعت اجرای پروژه و بهبود عملکرد حرارتی و صوتی ساختمان می‌شود. نمای خشک آجری همچنین قابلیت تطبیق‌پذیری بالایی با انواع سبک‌های معماری دارد؛ از طرح‌های سنتی ایرانی گرفته تا طراحی‌های مدرن و مینیمال.
سیستم نمای خشک آجری از اجزای مختلفی تشکیل شده است که هرکدام نقش مهمی در کیفیت و عملکرد نهایی نما دارند:
عایق حرارتی و صوتی: نصب عایق‌های حرارتی در پشت نما مانع از اتلاف انرژی و انتقال صدا می‌شود. این لایه همچنین از انتقال رطوبت به دیوار داخلی جلوگیری می‌کند.
فریم فلزی نگهدارنده: ساختاری فلزی است که بار نما را به سازهٔ اصلی منتقل می‌کند. این فریم بسته به شرایط سازه‌ای می‌تواند از جنس فولاد گالوانیزه یا آلومینیوم تقویت‌شده باشد.
یراق‌آلات فلزی: شامل کلیپس‌ها، بست‌ها و اتصالاتی هستند که آجر را به فریم فلزی متصل می‌کنند. کیفیت این یراق‌آلات نقش مهمی در پایداری بلندمدت نما دارد.
براکت‌ها و ریل‌های نصب: این قطعات وظیفهٔ هدایت و تثبیت مکانیکی آجرها را بر عهده دارند و در برخی سیستم‌ها امکان تنظیم تراز آجر را نیز فراهم می‌کنند.
نوارهای لاستیکی ضربه‌گیر: برای جلوگیری از لرزش، لغزش و آسیب به آجرها استفاده می‌شوند. همچنین مانع از انتقال صوت و ضربه به سازه می‌گردند.
مصالح بندکشی: برای پر کردن فضای بین آجرها و افزایش زیبایی بصری نما. برخی سیستم‌ها به‌صورت بدون بند (درز باز) طراحی می‌شوند.
آجر نمای خشک: آجرهایی با ابعاد و ویژگی‌های فنی مناسب که قابلیت استفاده در سیستم خشک را دارند، مانند آجر نسوز نما آذرخش یا آجر نمای امیران. این آجرها مقاومت بالایی در برابر شرایط جوی و تغییرات دما دارند.
عدم استفاده از ملات موجب کاهش وزن کلی نما و به تبع آن کاهش بار تحمیلی به اسکلت می‌شود.
به‌دلیل مکانیزه بودن نصب، اجرای پروژه در زمان کوتاه‌تری انجام می‌گیرد
عدم استفاده از ملات موجب کاهش وزن کلی نما و به تبع آن کاهش بار تحمیلی به اسکلت می‌شود.
به‌دلیل تهویهٔ پشت نما و جلوگیری از نفوذ رطوبت، عمر مصالح افزایش می‌یابد.
با وجود عایق در پشت نما و فاصلهٔ بین دیوار و نمای بیرونی، مصرف انرژی کاهش می‌یابد.
عدم استفاده از ملات سیمانی، احتمال شوره‌زدگی را به حداقل می‌رساند.
کاهش وزن و استفاده از اجزای انعطاف‌پذیر در سیستم خشک موجب عملکرد بهتر در برابر لرزش‌ها می‌شود.
با توجه به تنوع سیستم‌های اجرایی و ابعاد آجرها، می‌توان نماهای متنوعی طراحی کرد.
به‌دلیل عدم استفاده از ملات و کاهش نخاله‌های ساختمانی
در حال حاضر، روش‌ها و سیستم‌های متعددی برای اجرای نمای خشک آجری طراحی شده‌اند که هرکدام بسته به نوع آجر، طرح معماری، بودجه و نیاز پروژه انتخاب می‌شوند. مهم‌ترین روش‌ها عبارت‌اند از:
این سیستم بر پایهٔ استفاده از پانل‌های سفالی تراکوتا با ابعاد و رنگ‌های متنوع طراحی شده است. پانل‌ها در دو نوع فول‌بادی (توپر) و تراکوتا (توخالی) تولید می‌شوند و به‌صورت مکانیکی توسط ریل‌های آلومینیومی یا فولادی به فریم فلزی متصل می‌گردند. این سیستم بیشتر برای نماهای مدرن کاربرد دارد و از نظر وزنی سبک و از نظر بصری یکدست است.
ترکیبی از زیبایی سنتی معماری ایرانی با فناوری مدرن. در این روش آجرها به‌صورت افقی یا عمودی با استفاده از فاصله‌گذارها و المان‌های الاستیک نصب می‌شوند. از این سیستم برای بازآفرینی بافت‌های سنتی با جزئیات ظریف استفاده می‌شود و معمولاً در پروژه‌های بازسازی بناهای تاریخی نیز کاربرد دارد.
در این روش آجرها در درون شبکه‌ای از سیم یا استیل ضدزنگ قرار می‌گیرند و به فریم متصل می‌شوند. این سیستم علاوه‌بر سبک بودن، امکان عبور نور را از نمای ساختمان فراهم می‌کند و نمایی دو طرفه ایجاد می‌نماید. معمولاً در پروژه‌های خاص و با هدف ایجاد سبکی شفاف و قابل‌انعطاف مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ویژهٔ نصب آجرهای کوچک در طرح‌های مدرن یا سنتی. در این روش، پین‌های فلزی در آجر تعبیه شده و به فریم نگهدارنده متصل می‌شوند. اجرای سریع و نمای منظم از ویژگی‌های این سیستم است و در فضاهای داخلی نیز قابل استفاده می‌باشد.
برای آجرهایی با ابعاد بزرگ طراحی شده است. در این روش، سازه‌های نگهدارنده به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که قابل مشاهده نبوده و نمایی یکپارچه و زیبا ایجاد گردد. امکان عبور نور و تهویهٔ پنهان نیز فراهم است و برای نماهای تجاری بسیار محبوب است.
نسخه‌ای ترکیبی از سیستم‌های PG و PH است که به‌صورت مستقل یا مکمل سیستم‌های دیگر اجرا می‌شود. این سیستم قابلیت اجرای طرح‌های متخلخل، پرده‌ای و نامنظم را فراهم می‌کند و گزینهٔ مناسبی برای طراحی‌های خلاقانه و معماری‌های مفهومی است. به‌علاوه می‌توان از آن در فضاهای داخلی با جزئیات منحنی نیز استفاده کرد.
طراحی و انتخاب سیستم: بررسی نیازهای پروژه، نوع آجر، اقلیم منطقه، بودجه و سبک معماری.
آماده‌سازی زیرسازی: اطمینان از استحکام دیوارها، نصب عایق حرارتی و آماده‌سازی سطح برای نصب فریم فلزی.
نصب فریم فلزی نگهدارنده: اتصال براکت‌ها و پروفیل‌های فلزی به اسکلت ساختمان.
نصب یراق‌آلات و ریل‌ها: نصب کلیپس‌ها و ریل‌ها طبق طرح اجرایی با استفاده از ابزار دقیق تراز.
نصب آجرها: چیدمان منظم آجرها با استفاده از سیستم‌های مکانیکی. رعایت دقیق فاصله‌گذاری بین آجرها بسیار حائز اهمیت است.
بندکشی: استفاده از مصالح مناسب جهت پر کردن فاصلهٔ بین آجرها برای افزایش زیبایی و جلوگیری از نفوذ آب. در برخی سیستم‌ها به‌صورت خشک و بدون ملات نیز اجرا می‌شود.
بازرسی نهایی: بررسی کیفیت اجرا، میزان استحکام و تطابق با طراحی اولیه. اطمینان از عدم وجود درز باز، شکستگی یا لق بودن قطعات.
استفاده از یراق‌آلات ضدزنگ برای افزایش عمر نما.
اجرای دقیق فاصله‌گذاری بین آجرها برای جلوگیری از فشارهای اضافی.
بررسی تهویهٔ مناسب پشت نما برای جلوگیری از رشد قارچ و کپک.
نگهداری از فریم‌ها و اتصالات در طول عمر پروژه برای حفظ ایمنی.
آموزش نیروی کار جهت اجرای صحیح سیستم‌های خشک.
استفاده از آجرهای استاندارد با ابعاد یکنواخت و مقاومت بالا.
نمای خشک آجری، پاسخی نوین به نیازهای معاصر در زمینهٔ زیبایی، دوام و عملکرد ساختمانی است. این روش با ترکیب فناوری‌های روز و مصالح سنتی، ضمن حفظ اصالت نمای آجری، مشکلات روش‌های سنتی را نیز برطرف کرده است. استفاده از سیستم خشک، سرعت، کیفیت، ایمنی و زیبایی پروژه‌های ساختمانی را افزایش می‌دهد.
انتخاب نوع سیستم اجرای نمای خشک آجری باید بر اساس شرایط فنی، طراحی معماری، بودجه و اهداف پروژه صورت گیرد. همکاری با شرکت‌های مجرب در حوزهٔ نمای خشک، تضمین‌کنندهٔ کیفیت و ماندگاری پروژه خواهد بود.
برای دریافت مشاوره و اجرای تخصصی نمای خشک آجری می‌توانید با ما تماس بگیرید.